<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Defence Blog dergisinde çıkan bir haberde, Çin'e ait bir savaş jetinin, ihtilaflı Güney Çin Denizi'nde Filipinler'e ait bir uçağa tehlikeli şekilde yaklaşarak 15 metre yakınına işaret fişeği attığı <a fr-original-style="" href="https://defence-blog.com/chinese-jet-made-unsafe-approach-to-philippine-aircraft/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bildirildi</a>.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Geniş açı: Filipinli yetkililer, benzer bir durumun 22 Ağustos'ta Çin'in kontrolündeki Subi Resifi yakınlarında da yaşandığını aktardı.</li></ul>

Canlı Gündem

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; The Economist, Çin’in bu yılın ilk yarısında yaptığı yüklü alımlarla özellikle petrol, doğalgaz, bakır ve tahılda ciddi stoklar oluşturduğuna dikkat çekerek, bunun yeni jeopolitik gerginliklerin habercisi olduğu ve “olası bir savaşa karşı hazırlık” amacı taşıdığı iddiasında bulundu.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Perspektif:&nbsp;Bu “muazzam” stokların ileriye yönelik bir soruna işaret ettiğinin dile getirildiği makalede, “Çin’in peşinde olduğu kaynaklar, uzun süren bir ihtilafta hayatta kalmak için kullanmaya ihtiyaç duyacağı kaynaklar” ifadeleri yer aldı. Muhtemel çatışma alanı olarak ise Güney Çin Denizi işaret edildi.</li></ul>

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Çin Sahil Güvenliği personeli, Güney Çin Denizi'nde Filipinler ordusuna ait botlara balta ve bıçaklarla saldırdı. Filipinler tarafından yapılan açıklamada, ikmal operasyonlarının "deniz korsanları gibi davranan" Çinli kuvvetler tarafından fiziksel saldırı, kesici aletler, siren ve fener kullanılarak engellendiği bildirildi.<a fr-original-style="" href="https://x.com/upsc_unofficial/status/1803751085510996237" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2024/5/4/1718884052368.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası: Çin Sahil Güvenliği, şişme bottaki Filipinli askerlere sözlü ve fiziksel olarak saldırdı. Ayrıca Çin Sahil Güvenliği'ne ait iki teknenin, Filipinler ordusunun şişme botunu iki taraftan sıkıştırıp sürüklediği aktarıldı. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lin Jian ise Çin Sahil Güvenliği'nin hareketlerini&nbsp;"Olay yerindeki davranışları profesyonel ve ölçülüydü" sözleriyle savundu.</li></ul>

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Çin, Güney Çin Denizi'ne, Filipinler ile ABD'nin ortak hava devriyesini izlemek üzere savaş uçakları ve gemilerini gönderdiğini bildirdi. Çin Halk Kurtuluş Ordusu'nun (ÇHKO) Güney Cephe Komutanlığından yapılan açıklamada, bölgedeki durumu yakından izlemek üzere hava ve deniz kuvvetleri unsurlarının bölgeye sevk edildiği duyuruldu. Açıklamada Filipinler'in, "bölge dışı ülkeleri işin içine çekerek Güney Çin Denizi'nde kargaşa oluşturduğu" ifadeleri yer aldı.

Spektrum

• ABD ve Filipinler, Güney Çin Denizi ve Tayvan Boğazı'nın çevresindeki şu ana kadarki en büyük askerî ortak tatbikata başladı. Çin'in Tayvan çevresindeki askerî tatbikatı tamamlaması ardından başlayan "Balikatan" tatbikatında 17 bin 600 asker yer alacak.

Aposto Gündem

Olimpiyatın siyasi ve toplumsal gerçeklerden muaf olmadığına daha önce defalarca tanık olmuştuk. Beijing 2022 Olimpiyatları öncesinde yaşananlar bu gerçeği bir kez daha yüzümüze vurdu. ABD’nin başlattığı “diplomatik boykot” trendine kısa sürede Avustralya, Kanada, Büyük Britanya, Litvanya, Yeni Zelanda, Belçika ve son olarak Danimarka da katıldı.&nbsp;Boykot, neyse ki 1980 veya 1984 Olimpiyatları’nda olduğu gibi sportif bir anlam taşımıyor. Boykota katılan devletler Çin’e diplomatik heyet göndermeyecek. Ülkeler kararı Çin’in Sincan’da Uygur azınlığa karşı işlediği insan hakları ihlallerine dayandırıyor ve bunda bir noktaya kadar samimiler. ABD Hükümeti, Uygurlar’a karşı işlenen suçları “soykırım” olarak nitelendiriyor. Ancak durumun sadece insan haklarından ibaret olduğunu düşünmek olayı basite indirgemek olur. Bu boykot, Batı dünyası ve Çin arasında bir süredir yaşanmakta olan çok boyutlu bir gerginliğin spora yansıması.Batı dünyası deyince, tabii ki ABD’yi ön saflara koymakta fayda var. ABD ve Çin arasında Trump döneminde özellikle ticari anlamda gerilen ilişkilerin Biden başkanlığında düzeleceği umudunu taşıyanlar hayal kırıklığına uğradı. Öyle ki, tarihte hiç olmadığı kadar kutuplaşmış olan Amerikan Cumhuriyetçi ve Demokratlarının üzerinde birleştiği belki de tek konu Çin’in ekonomik ve daha da önemlisi askeri bir süper güç haline gelmesinin önüne geçmek. Bu kapsamda Trump döneminde “Ticaret Savaşları” olarak başlayan ikili ilişkilerdeki gerilim giderek yeni bir soğuk savaşa doğru ilerliyor. Çin’in, Asya-Pasifik ve özellikle Güney Çin Denizi’ndeki ekonomik ve askeri hakimiyet çabası sadece ABD’yi değil bölge ülkelerini de tedirgin ediyor. Kısa vadede nasıl Ukrayna sıcak çatışma ihtimalinin en yüksek olduğu bölgeyse, Güney Çin Denizi için de orta ve uzun vadede bu olasılık azımsanmayacak türden.Diplomatik boykot uygulamaya karar veren ülkelerin bu faktörleri sebep göstermesi tabii ki beklenemezdi. Sincan’daki insan hakları ihlalleri bu bakımdan kamuoyunu ikna edebilecek bir mazeret olarak ön plana çıkarılmış durumda. İnsan hakları ihlallerinin merkezi konumundaki Sincan’daki toplama kampları resmi olarak 2017 yılından beri faaliyetteyken, bu konunun ilişkilerin iyiden iyiye gerildiği son bir iki sene içinde dillendirilmeye başlaması tesadüf değil.Boykotun sportif bir yansıması olmasa da, yeni “yeni dünya düzeninin” hangi iki tarafın rekabetinden oluşacağını yansıtması açısından önemli. Beijing 2008’de diplomatik heyete Başkan George W. Bush’un liderlik ettiği göz önünde bulundurulursa, ABD’nin bu kararla Çin’i artık hangi konumda gördüğü de daha net anlaşılıyor. Çin’in ise bu boykota aynı şekilde karşılık vereceğine kuşku yok. 2024 Paris ve 2026 Milano-Cortina’nın ev sahipleri Fransa ve İtalya muhtemelen bu rövanştan çekindikleri için boykota iştirak etmedi. Bu yüzden Çin’in boykot edeceği en yakın oyunlar 2028 Los Angeles Olimpiyatları olacak gibi görünüyor.

MESELE İNSAN HAKLARI MI?

Avustralya, 2016’da Fransa’yla 66 milyar dolarlık denizaltı almak üzere anlaştı. Bu satış, Fransız Savunma Sanayii için önemli bir hamleydi. Hem az gelir değildi hem de Fransız envanterindeki nükleer güçlü saldırı denizaltısı Barracuda’ların, elektrikli ancak havadan bağımsız itki sistemiyle güçlendirilmiş varyantı <a fr-original-style="" href="https://thediplomat.com/2011/11/why-australia-needs-nuclear-subs/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">vitrine konacaktı.&nbsp;</a>Alışveriş, Avustralya için de avantajlı görünüyordu. Collins sınıfı elektrikli denizaltılar, uzun mesafe görevler için yetersizdi. En az 30 sene ömürlü, standart elektrikli denizaltılardan daha uzun menzilli yepyeni 12 denizaltı, nükleer teknolojiye sahip olmayan Avustralya için ideal bir çözüm gibiydi.&nbsp;Gelgelelim, geçen ayın 15’nde ABD, Birleşik Krallık ve Avustralya üçlü bir güvenlik paktı ilan etti. Fransa, AUKUS diye anılan pakta davet edilmediği gibi, Avustralya ihtar vermeden Fransız denizaltılarının satışını iptal etti. Fransız Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian “sırtımızdan bıçaklandık” diye isyan etti. Öyle ki Fransa, ABD ile diplomatik ilişki kurduğu 1778’den bu yana ilk defa büyükelçisini Paris’e çağırdı. Bütün bu tepkiye ve ortamı yatıştırmaya yönelik diplomatik temaslara rağmen, Avustralya’nın Amerikan ya da İngiliz nükleer denizaltılarını tercih edeceğine kesin gözüyle <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/news/world-58564837" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bakılıyor.&nbsp;</a><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir memleket gibidir gemi&nbsp;</h2>Bunların neden olduğunu anlamak için gözümüzü denizaltılardan lüks yolcu gemilerine çevirmemiz gerekiyor. İki Çin Cruise gemisi, dört senedir Güney Çin Denizi’ndeki Paracel adalarına turistik turlar düzenliyor. Çin’in Maldivleri denen bu küçük ada grubu, dünyanın en tartışmalı deniz alanlarından birinde bulunuyor. Çin; Endonezya, Filipinler, Malezya, Bruney, Tayvan ve Vietnam’ın da kıyısı bulunan deniz bölgesinin %90’ında hak iddia ediyor.<img src="https://images.aposto.com/2021/9/6/1633773261326.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Büyük enerji kaynaklarına sahip olduğu düşünülen Güney Çin Denizi’nde gerçekleşen senelik uluslararası ticaret 5 trilyon dolar. Dolayısıyla lüks yolcu gemileri sadece pahalı ve güvertesinde toplu yoga derslerinin yapıldığı sıkıcı bir tatil anlayışının eseri değil. Üç günlük seyahat, yolcuların küçük balıkçı adalarında bayrak törenlerine katıldığı, geminin sinemasında milliyetçi filmler izleyip hep beraber marşlar söyleyerek Çin’in bölgedeki egemenliğini <a fr-original-style="" href="https://edition.cnn.com/travel/article/south-china-sea-paracel-islands-cruise-tourism-intl-hnk/index.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kutsadığı etkinlikler.&nbsp;</a>Çin’in sadece doğal adalarla yetinmediği, askeri varlığını yapay adalarla da pekiştirdiğini de akılda tutmak gerek.&nbsp;Kimi raporlara göreyse bu turistik gemilerinin yolcularında görülen militarist ruh yakında gemilerin kendine de yansıyacak. Bu yaz, Çin’in askeri tatbikatlarına zırhlı araç ve askeri personel nakli için sivil yolcu gemilerini eklediği haberleri gelmeye başlamıştı. Çin’in bunları askeri nakliyat gemilerine çevirerek kapasitesini ciddi oranda arttırmaya niyetlendiği i<a fr-original-style="" href="https://asia.nikkei.com/Politics/International-relations/China-mobilizes-civilian-ferries-for-Taiwan-invasion-drills" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">leri sürülüyor.&nbsp;</a>Dünyanın en büyük deniz kuvvetine sahip Çin, neden yolcu gemilerini askeri amaçla kullanmayı planlıyor? Birçoklarına göre sebep açık. Çin, dünya tarihinin en büyük deniz çıkarmasını gerçekleştirip Tayvan’ı ana karaya bağlamayı hedefliyor. Tayvan uluslararası toplum tarafından tanınmasa da ABD ile ayrıcalıklı ilişkileri olan 23 milyonluk, zengin bir ülke. Son zamanlarda, bazen günde 50’nin üzerinde Çin savaş uçağı Tayvan <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/news/world-asia-58794094" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">üzerinde uçuyor.&nbsp;</a>Bu gelişmeler üzerine, Tayvan Dışişleri Bakanı Joseph Wu, Çin’e karşı savaşa hazırlandıklarını açıkladıktan sonra Avustralya’yı yardıma <a fr-original-style="" href="https://www.abc.net.au/news/2021-10-04/taiwan-preparing-for-war-with-china/100511294" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çağırdı.</a> Bir aralar Tayvan’ın özerkliğini koruyarak Çin’le birleşmesine taraftar olanlar, bugün Hong Kong’un başına gelenleri görünce iyimserliğini yitirmişe benziyor. Hong Kong’un görece özerkliği geçen sene tüm protestolar sert bir şekilde bastırılarak kaldırılmıştı.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tozu alınan nükleer silahlar</h2>Bölgede gerginlik giderek yükseliyor. Avustralya televizyonlarında nükleer savaş riski bile ciddi ciddi <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=kA2KaEKs1LA" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tartışılıyor.</a> İşte bu ortamda Avustralya’yı elektrikli denizaltılar kesmiyor. Artık sadece alanını korumayı değil uzun mesafe operasyonlarda kullanabileceği nükleer güçlü denizaltılara ihtiyaç duyuyor.&nbsp;Tüm bunlar yetmezmiş gibi Avustralya, Çin’i pandeminin kaynağı konusunda yeterince şeffaf davranmadığı iddiasıyla eleştirince ağır ekonomik yaptırımlarla karşılaştı. Yeni Zelanda gibi geleneksel müttefiklerine biraz mesafe koyup Çin’in suyuna gidebilecek bir konumda değil. Çin konusunda yumuşak bulduğu Fransa yerine ona karşı caydırıcı olacağını düşündüğü ABD ve İngiltere’yle beraber hareket edip denizaltının da iyisini <a fr-original-style="" href="https://www.france24.com/en/asia-pacific/20210921-perception-that-france-is-too-soft-on-china-fed-australia-submarine-dispute" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">alma peşinde.&nbsp;</a>Çin’in Tayvan’a müdahalesi kaçınılmaz gibi. Artık kendini hem askeri hem de ekonomik olarak hazırlıklı hisseden Çin’in geri adım atmayacağını öngörmek zor değil. Amerikan özel kuvvetleri ve deniz piyadelerinin Tayvan ordusunu eğittiği haberleri de <a fr-original-style="" href="https://www.wsj.com/articles/u-s-troops-have-been-deployed-in-taiwan-for-at-least-a-year-11633614043" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gündemde.&nbsp;</a>Yine de içinize biraz su serpelim. 2022 Yaz Olimpiyatları Pekin’de. Tayvan’a çıkarma ve muhtemel bir Üçüncü Dünya Savaşı’nın Olimpiyatlar’dan önce gerçekleşmesi beklenmiyor.&nbsp;Not: Denizaltılar hakkındaki teknik ve stratejik değerlendirmesi için Doç. Dr. Bleda Kurtdarcan’a teşekkürler.

Güney Çin Denizi ile ilgili hikayeler